Foto: ANP
Dat zegt Janneke Slöetjes, onderzoeker bij Bits of Freedom nadat ministers Plasterk en Hennis de Tweede Kamer schreven over de aftap-bevoegdheden van de veiligheidsdiensten.
“Dit is het sein voor de Tweede Kamer om zich luid en duidelijk uit te spreken tegen een mogelijke ongerichte tapbevoegdheid”, aldus Slöetjes. “Zo’n tap is namelijk een enorme inbreuk op de communicatievrijheid en privacy van onverdachte burgers en geeft de AIVD en MIVD veel te veel vrijheid om grote hoeveelheden gegevens te onderscheppen en analyseren.”
Toezicht
Het toezicht op de veiligheidsdiensten moet versterkt en uitgebreid worden, vindt voorzitter Harm Brouwer van de CTIVD, de onafhankelijke commissie die toezicht houdt op de AIVD en de MIVD, dinsdag in Nieuwsuur.
Brouwer noemde het jammer dat het kabinet niet bereid is het toezicht uit te breiden. ”Wij denken dat het wel degelijk versterkt moet worden. Niet omdat we ons als commissie zo belangrijk vinden, maar het vloeit voort uit onze interpretatie van de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens”, aldus Brouwer.
De commissie krijgt wat hem betreft de mogelijkheid om bindende uitspraken te doen over de vraag of bepaalde acties van de diensten toegestaan zijn of niet. Hij denkt niet dat zijn commissie daarmee op de stoel van de minister van Binnenlandse Zaken zou gaan zitten en zo de ministeriële verantwoordelijkheid zou ondermijnen.
Onrechtmatigheden
Ook D66 reageert bezorgd. “De AIVD en de MIVD treden te vaak buiten de kaders van de wet”, zegt D66-Kamerlid Gerard Schouw. “Het rapport staat bol van de onrechtmatigheden. De wet loopt hier hopeloos achter. Daarom is het van belang dat we meer openheid krijgen van het kabinet en dat er de wil is om het goed te regelen.”
D66 vreest ook voor de ruilhandel van afgetapte informatie tussen landen. “Buitenlandse diensten verzamelen in Nederland kabelgebonden data omdat Nederland dit niet mag. Met een omweg verkrijgen de diensten die data toch door een ruilhandel met belangrijke partners. Dit alles onder het mom van ‘don’t ask, don’t tell’.”
Democratische controle
“De commissie zegt dat er door de veiligheidsdiensten niet in alle gevallen rechtmatig is gehandeld. Dat baart GroenLinks zorgen”, reageert GroenLinks-Tweede Kamerlid Linda Voortman. ”GroenLinks wil dat veiligheidsdiensten altijd conform de wet handelen en niet te gemakkelijk denken dat wat zij doen wel in de geest van de wet zal zijn. Als veiligheidsdiensten buiten de democratische controle om zichzelf bevoegdheden toeëigenen, dan hol je de rechtstaat uit en komt de privacy van mensen in gevaar.”
De PvdA verwacht snel wetswijzigingen. “Hoewel de veiligheidsdiensten zich bewust zijn van de grenzen van de wet en daar ook naar handelen, zijn er door de CTIVD ook punten geconstateerd die verbetering behoeven, deels als gevolg van de verouderde wet”, aldus PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt. ”De PvdA gaat ervan uit dat het kabinet dit spoedig aanpakt en oplost, en de wet moderniseert.”
Lukraak
”De VVD ziet met tevredenheid dat uit het onderzoek blijkt dat er geen grote misstanden zijn en geen NSA-praktijken in Nederland”, reageert VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff. ”Wel is duidelijk dat de wet achterhaald is en dat we die moeten moderniseren. De VVD wil diensten die effectief zijn voor onze veiligheid en ingeperkt genoeg voor onze privacy. De nadruk moet liggen op gericht informatie verzamelen en niet lukraak informatie binnenslepen omdat het technisch kan.”
Zorgelijk
ChristenUnie noemt het “zeer zorgelijk dat het rapport van de CTIVD laat zien dat onze veiligheidsdiensten de grenzen van de wet hebben opgerekt en overschreden.” Volgens de partij verklaart een nieuwe wet nog niet de overtreding van de vorige wet, “en nieuwe procedures maken nog niet duidelijk waarom het toezicht heeft gefaald.”
De partij noemt het verder “helder dat het toezicht op de veiligheidsdiensten verscherpt zal moeten worden”, en wil dat de nieuwe wet veel minder uitgaat van de veranderende techniek en veel meer van belangrijke waarden als privacy en proportionaliteit.