Met de instemming van de Eerste Kamer is de laatste horde genomen en komt de omstreden wet er definitief. VVD, PVV, CDA, SGP, PvdA, 50PLUS en OSF stemden voor.
De zogenoemde nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) vervangt een versie van de wet die in 2002 voor het laatst is aangepast. De nieuwe wet geeft de inlichtingendiensten AIVD en MIVD meer bevoegdheden om internetverkeer grootschalig af te luisteren.
De diensten kunnen bijvoorbeeld tijdelijk het verkeer van een hele wijk aftappen, of al het verkeer tussen Nederland en Syrië. Voorheen was het voor de diensten alleen toegestaan om ‘niet-kabelgebonden’ internetverkeer ongericht af te tappen, maar steeds meer internetverkeer gaat tegenwoordig juist wel via kabels. Daarom was volgens het kabinet een vernieuwing nodig.
Voordat internetverkeer ongericht mag worden afgeluisterd, is toestemming van de minister van Binnenlandse Zaken of Defensie nodig. Ook wordt een nieuwe toetsingscommissie in het leven geroepen die inzet van het ‘sleepnet’ moet goedkeuren. Ook de bestaande toezichthouder CTIVD blijft achteraf kijken of de diensten zich aan de regels houden.
Kritiek
Volgens critici zijn die waarborgen onvoldoende. Zij vrezen dat internetverkeer van veel onschuldige burgers zal worden opgevangen en ingezien door de inlichtingendiensten.
Behalve privacy-organisaties hadden ook de Raad van State en de Raad voor de Rechtspraak felle kritiek op het voorstel. Zij vinden de bewaartermijn van drie jaar te lang en de invulling van de toetsingscommissie onvoldoende.
Desalniettemin stemde de Tweede Kamer in februari in. De kabinetspartijen VVD en PvdA kregen toen steun van PVV, CDA, ChristenUnie en 50Plus.
Delen
De in bulk verzamelde data kan volgens de nieuwe wet ook met bondgenoten worden gedeeld, zelfs wanneer die nog niet door de AIVD is ingezien. Die data moet dan wel rechtmatig verzameld zijn, zei Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) dinsdag tegen de Eerste Kamer. Ook kan er per land en geval beslist worden om de data al dan niet te delen.
Minister Plasterk bevestigde ook dat de nieuwe wet het toestaat om anonieme bronnen van journalisten te achterhalen. Daarbij is wel toetsing van de rechter nodig, naast instemming van de toetsingscommissie.
Van de partijen die voor stemden was de PvdA wel kritisch, maar de partij toonde zich tevreden met de toezeggingen van Plasterk. SP, D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren lieten zich niet overtuigen. Zij vrezen een te grote inbreuk op de privacy van burgers en vinden het toezicht niet sterk genoeg. Ze vinden de wet op veel punten te vaag.