Totdat je ineens voor een beeldscherm staat, met dikke draden die van het scherm naar zware poorten lopen. De eerste aha-ervaring ontstaat en je rent als een kind op speurtocht achter de draden aan om te zien waar ze toe leiden. Het spel is begonnen.
Op speelse wijze verken je de verlaten wereld, die op een kussentje hier en een glaasje daar compleet uitgestorven lijkt. Brokstukken van gebouwen suggereren dat de wereld in verval is, maar gek genoeg is alle elektronica in perfecte, bijna steriele staat.
Tekens van leven
In de verlaten wereld zijn de beeldschermen de enige tekens van leven. Elk scherm staat voor een puzzel en je lost deze op door goed te kijken, uit te proberen en te leren. Dat begint bijvoorbeeld met het trekken van een lijn, waarbij foute bewegingen worden afgekeurd met een visuele hint of een geluid.
Negatieve impulsen zijn extra wreed in de doodstille wereld, maar de bevestigende stimuli zijn juist extra bevrijdend. Een klik of een oplichtend knopje kan zelfs zó goed voelen, dat je de dopamine door je lichaam voelt gonzen. Tot de volgende puzzel in de reeks de kraan onmiddellijk dichtdraait.
Is een puzzel te moeilijk, dan laat je hem los en struin je over het eiland op zoek naar antwoorden. Je dient de ervaring van de game zelf speels te houden en dat vergt discipline.
Doolhof op je netvlies
In een notendop combineert The Witness het lezen van doolhoven met het interpreteren van symbolen. Daarbij lopen veel puzzelmethodes in elkaar over en heb je training nodig om je voor te bereiden op de moeilijkste combinaties.
Verspreid over exotische biotopen (woestijnen, moerassen, bossen, etc.) vind je verschillende reeksen van puzzels, die elk een eigen methode vereisen om op te lossen. Soms is logisch denken vereist, dan weer lijkt er geen touw aan vast te knopen totdat je het scherm even met rust laat en de omgeving in je opneemt.
De gebieden zien er allemaal prachtig uit en prikkelen om een goede reden: je moet af en toe wegkijken van de schermen en de natuur ingaan om tot inzichten te komen.
Geniale ingevingen
Niet alleen in de fictieve wereld is het handig om afstand te nemen: pauzeren en de controller of muis wegleggen om een antwoord te vinden werkt soms zelfs beter. The Witness is zo’n game die je eraan herinnert dat de allerhoogste resolutie nog altijd buiten het speelscherm te vinden is, al wil dat niet zeggen dat de doolhoven verdwijnen als je je pc of PS4 uitzet.
Doordat je niet zeker weet hoe bepaalde vormen, kleuren of symbolen effect hebben, werkt het soms om screenshots te nemen of foto’s te maken met je mobiele telefoon. Met het plaatje naast je ren je vervolgens over het eiland op zoek naar referenties.
Machteloosheid en geniale ingevingen – zo voelen ze althans – wisselen elkaar frequent af op het eiland. De ervaring van het spel is daardoor voor iedereen anders. Misschien ga je op zoek naar de kleine details. Dat kunnen objecten zijn die iemand op een dak heeft achtergelaten, of de rangschikking van kussentjes op een bankje. Alles kan bijdragen aan het oplossen van een puzzel, wat veel raadsels als obsessies in je onderbewustzijn duwt.
De reis is het doel
Zie je geen patroon in een bepaalde puzzel, dan moet je dus op zoek naar de stimuli die de handleiding vormen. Daardoor is vrijwel elke ervaring in de game origineel, omdat er zoveel verschillende leermethodes zijn. Bij het oplossen van elke nieuwe reeks is het alsof je een nieuwe (doch simpele) taal leert, hoewel enkele vereiste benaderingen vergezocht zijn.
Het leren van de ongeveer dertig verschillende soorten raadsels is vermakelijk en staat garant voor tientallen uren speeltijd. De game wordt gecompliceerd wanneer reeksen in elkaar overvloeien, wat resulteert in bladeren door aantekeningen of terugrennen naar een puzzel die behoort tot de oefenreeksen.
Hierin is The Witness niet zo consistent: sommige reeksen bevatten veertig puzzels, anderen weer ‘slechts’ vijftien. Daardoor voelt het puzzelen soms eentonig en heb je echt genoeg van hetzelfde trucje op rij. Vooral bij de meer vergezochte raadsels, die bovendien onmogelijk zijn voor mensen met (lichte) zintuiglijke beperkingen. Hier had het team kunnen schrappen in de meer dan 600 puzzels.
Conclusie
Waar reguliere avonturengames hun puzzels met een verhalend sausje voorzien, vormen de raadsels in The Witness juist het verhaal. Dit is een reis langs honderden obstakels die met de wereld om je heen zijn op te lossen.
Uiteindelijk zoek je in The Witness naar de manieren waarop ontwikkelaar Jonathan Blow (bekend van indie-klassieker Braid) je wil laten nadenken. Dat is origineel en uitdagend. The Witness (be)loont als je de geheimen van het eiland leert en absorbeert.
The Witness is nu verkrijgbaar als downloadbare game voor pc en Playstation 4. De game kost 36,99 euro.