Kort historisch overzicht
In november 2010 kondigde de Europese Commissie aan onderzoek te gaan doen naar Google. Dat onderzoek volgde na beschuldigingen dat de zoekgigant zijn dominante positie had misbruikt.
In eerste instantie ging het om vier aanklachten, al snel werden het er negen en inmiddels zijn er tientallen bedrijven die bij de commissie geklaagd hebben over machtsmisbruik door Google. Onder die bedrijven zijn onder meer Microsoft, Tripadvisor en Expedia.
In april 2013 stelde de Europese Commissie een aantal wijzigingen voor. Google reageerde dezelfde maand met een voorstel dat later werd afgewezen. In september volgde een nieuw schikkingsvoorstel, maar ook dat werd naar de prullenbak verwezen. In februari 2014 volgende een derde en laatste schikkingsvoorstel.
Het onderzoek naar Google werd opgezet en geleid door toenmalig Eurocommissaris Joaquin Almunia (Mededinging). Margrethe Vestager nam in november 2014 het stokje van Almunia over en voert onder druk van diverse lidstaten een strenger beleid tegen Google en heeft het onderzoek versneld.
Google is nu officieel beschuldigd van machtmisbruik met Google Shopping. Het gaat wel om een voorlopige conclusie. Naar machtsmisbruik met anderen diensten wordt nog onderzoek gedaan.
In de Verenigde Staten is ook onderzoek gedaan naar machtsmisbruik van Google. Begin dit jaar lekte uit dat de toezichthouder in 2012 al concludeerde dat het bedrijf zijn macht inderdaad had misbruikt door het lager positioneren van concurrenten.
Het is echter nooit tot een aanklacht gekomen omdat Google zelf concessies deed en er te veel “juridische drempels” waren. Google heeft in de VS ook een minder machtige positie omdat Yahoo en Bing daar groter zijn.
Gevolgen van beschuldiging
De Europese Commissie heeft medio april een zogenoemde mededeling van punten van bezwaar ingediend tegen Google. Hierna kan het bedrijf nog zijn kant van het verhaal vertellen waarna er drie opties zijn: Europa en Google treffen een schikking, Europa past de beschuldiging enigszins aan of Europa zet door en komt later met de definitieve aanklacht met bijvoorbeeld een boete.
Zo’n boete kan maximaal 10 procent van de jaaromzet van Google zijn. In 2014 was dit 66 miljard dollar (zo’n 62 miljard euro). De zoekgigant zal mogelijk dus 6,2 miljard euro moeten betalen aan de commissie.
Daarnaast is het mogelijk dat Google zijn zoekmachine moet aanpassen aan de wensen van de Europese Commissie. Er zou dan meer ruimte ontstaan voor concurrenten en minder voor Googles eigen diensten.
De beschuldigingen
1.) Google wordt ervan beschuldigd zijn eigen diensten voorrang te geven boven die van concurrenten. In Europa heeft het bedrijf ongeveer 90 procent van de zoekmarkt in handen, veel meer dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten.
De afgelopen jaren is Google zijn zoekmachine steeds meer gaan uitbreiden met standaardantwoorden. Google geeft nu niet alleen resultaten over het weer, hotels en producten maar levert direct informatie zonder dat de bezoeker op een link hoeft te klikken.
Wie op Google zoekt naar een product krijgt direct boven de zoekresultaten een visuele weergave van het aanbod via Google Shopping. Als er wordt gezocht naar een restaurant in Amsterdam, geeft het bedrijf met Google Maps direct een lijst met mogelijkheden inclusief adressen en beoordelingen.
Bij deze voorbeelden hoeft de bezoeker dus niet te klikken op resultaten van concurrenten als Amazon, Expedia en Tripadvisor. Bovendien worden deze resultaten lager en visueel minder aantrekkelijk getoond.
De concurrenten eisen dat zij dezelfde behandeling krijgen als Google-diensten of dat Google zijn eigen diensten volgens het normale zoekalgoritme gaat indelen in de resultaten.
2.) Google wordt ook beschuldigd van het gebruiken van informatie, zoals beoordelingen, van concurrenten in zijn eigen zoekresultaten. Naast een website van bijvoorbeeld Tripadvisor over een hotel wordt al het aantal sterren getoond zodat een klik niet meer per se nodig is.
Sommige bedrijven willen niet dat Google dit soort gegevens gebruikt, maar er is geen mogelijkheid om dit te voorkomen.
3.) Tot slot wordt er sinds april 2015 officieel onderzoek gedaan naar machtsmisbruik via Android. Met het mobiele besturingssysteem heeft Google zo’n 80 procent van de smartphonemarkt in handen. Op Android-telefoons installeert Google standaard eigen diensten zoals de zoekmachine, Google Maps en Gmail. Daarmee zou het anderen buitensluiten.
Deze beschuldigingen worden door de Europese Commissie opgepakt in een ander onderzoek dat helemaal los staat van het onderzoek naar de zoekmachine.
De voorstellen
De schikkingsvoorstellen van Google blijven grotendeels geheim en worden ter controle aan concurrenten voorgelegd. Af en toe brengt de Europese Commissie naar buiten wat Google wil aanpassen.
1.) In april 2013 was Google bereid voor een periode van vijf jaar zijn eigen diensten aan te merken als ‘promoted’ en ze zichtbaar los te koppelen van de normale zoekresultaten. Bovendien zou het bedrijf ook links van drie concurrerende diensten dicht bij zijn eigen diensten weergeven.
Tot slot zouden alle websites de mogelijkheid krijgen niet mee te werken aan het indexeren van informatie voor gespecialiseerde Google-diensten.
2/3.) Over het volgende aangepaste voorstel in september zijn geen details bekend. Het laatste schikkingsvoorstel vanuit Google werd in februari 2014 gedaan. Daarvan zijn wel details bekend en toen publiceerde de Europese Commissie zelfs screenshots van de voorgestelde wijzigingen.
Het tweede en derde voorstel zijn vooral kleine aanpassingen van het eerste voorstel. Het gaat nog steeds om dezelfde wijzigingen, maar soms iets uitgebreider of anders verwoord.
Zo stelde Google in februari 2014 nog steeds voor om eigen diensten als promoted te labelen, wilde het deze eigen diensten visueel scheiden van de zoekresultaten en stelde het voor concurrerende diensten een soortgelijk uiterlijk te geven zodat de eigen diensten niet meer zouden opvallen.
Boven: Huidige situatie | Onder: Voorstel
Boven: Huidige situatie | Onder: Voorstel
Daarnaast beloofde Google gegevens van sites als Amazon, Tripadvisor en Yelp niet meer te tonen in de zoekresultaten zonder toestemming. Nu worden beoordelingen al automatisch getoond zodat het niet meer nodig is door te klikken om te weten hoeveel sterren een hotel krijgt. Dat gebeurt vaak zelfs expliciet tegen de wens van het bedrijf in.
Google stelde in februari 2014 nogmaals voor om bedrijven zich te laten uitschrijven van het overnemen van deze informatie. Nieuw aan het voorstel was een uitgebreidere mogelijkheid voor uitgevers om bepaalde nieuwsverhalen uit Google News te houden.
Ook stelde Google voor algemene afspraken met uitgevers op te schorten. Zij worden momenteel nog door Google verplicht vrijwel al hun advertenties via het platform van Google in te kopen. Daaraan zou een einde komen.