| Codeersystemen zijn methoden voor het omzetten van informatie, zoals tekst, afbeeldingen of geluiden, naar een formaat dat geschikt is voor opslag, verzending of verwerking door een computer of ander digitaal apparaat. Er zijn talloze soorten, maar ze kunnen grofweg worden gecategoriseerd:
1. Tekencodering: Deze systemen vertegenwoordigen teksttekens als cijfers. De meest prominente voorbeelden zijn onder meer:
* ASCII (Amerikaanse standaardcode voor informatie-uitwisseling): Een 7-bits codering die 128 tekens vertegenwoordigt (voornamelijk Engels alfabet, cijfers en interpunctie). Beperkt tot Engels en mist ondersteuning voor veel andere talen.
* Uitgebreide ASCII: Verschillende 8-bits uitbreidingen van ASCII, waarbij meer tekens worden toegevoegd, vaak inclusief letters met accenten en symbolen uit verschillende talen. Nog steeds beperkt in zijn internationale steun.
* Unicode: Een universele karaktercoderingsstandaard die vrijwel elk schrijfsysteem ter wereld ondersteunt. Het omvat verschillende coderingsvormen:
* UTF-8 (Unicode-transformatieformaat - 8-bit): Een codering met variabele lengte, die veel wordt gebruikt op internet. Het is achterwaarts compatibel met ASCII en efficiënt voor Engelse tekst.
* UTF-16 (Unicode-transformatieformaat - 16-bit): Een (meestal) codering met vaste breedte. Voor sommige talen efficiënter dan UTF-8, maar kan in het algemeen minder ruimte-efficiënt zijn.
* UTF-32 (Unicode-transformatieformaat - 32-bit): Een codering met een vaste breedte, waarbij voor elk teken 32 bits worden gebruikt. Eenvoudig in gebruik, maar zeer ruimte-intensief.
* ISO-8859-1 (Latijn-1): Een 8-bits codering die voornamelijk wordt gebruikt voor West-Europese talen.
2. Beeldcodering: Deze systemen vertegenwoordigen afbeeldingen als digitale gegevens. Veel voorkomende typen zijn onder meer:
* Rasterafbeeldingen: Geef afbeeldingen weer als een raster van pixels (bijvoorbeeld JPEG, PNG, GIF, TIFF, BMP).
* JPEG (Gezamenlijke Groep Fotografische Experts): Compressie met verlies, goed voor foto's en afbeeldingen met vloeiende kleurovergangen.
* PNG (draagbare netwerkafbeelding): Compressie zonder verlies, goed voor afbeeldingen met scherpe lijnen en tekst. Ondersteunt transparantie.
* GIF (Graphics Interchange Format): Compressie zonder verlies, ondersteunt animatie en transparantie, maar beperkt kleurenpalet.
* TIFF (Tagged Image File Format): Lossless of lossy compressie, hoge kwaliteit, vaak gebruikt voor professioneel drukwerk.
* BMP (Bitmap): Ongecomprimeerd, grote bestandsgroottes, eenvoudig formaat.
* Vectorafbeeldingen: Geef afbeeldingen weer met behulp van wiskundige formules om vormen en lijnen te definiëren (bijvoorbeeld SVG, PDF). Deze zijn schaalbaar zonder kwaliteitsverlies.
* SVG (schaalbare vectorafbeeldingen): Op XML gebaseerd, veel gebruikt op internet voor schaalbare afbeeldingen.
* PDF (draagbaar documentformaat): Bevat vaak zowel vector- als rasterafbeeldingen.
3. Audiocodering: Deze systemen vertegenwoordigen geluiden als digitale gegevens. Voorbeelden zijn onder meer:
* MP3 (MPEG Audio Layer III): Compressie met verlies, veel gebruikt voor muziek.
* AAC (geavanceerde audiocodering): Compressie met verlies, vaak gebruikt in digitale uitzendingen en streamingdiensten. Over het algemeen beschouwd als hogere kwaliteit dan MP3 bij vergelijkbare bitrates.
* WAV (Waveform Audio File Format): Ongecomprimeerd of verliesloos gecomprimeerd, hoge kwaliteit, grote bestandsgroottes.
* FLAC (gratis verliesloze audiocodec): Lossless compressie, hoge kwaliteit, goed voor archivering.
* OGG Vorbis: Compressie met verlies, open-source alternatief voor MP3 en AAC.
4. Videocodering: Deze systemen vertegenwoordigen bewegende beelden en geluid als digitale gegevens. Voorbeelden zijn onder meer:
* MPEG-4 (groep deskundigen op het gebied van bewegend beeld - 4): Een familie van standaarden, waaronder H.264 (AVC) en H.265 (HEVC). Wordt veelvuldig gebruikt in digitale video.
* H.264 (AVC): Wordt veel gebruikt voor high-definition video.
* H.265 (HEVC): Efficiënter dan H.264 en biedt betere compressie bij dezelfde kwaliteit of hogere kwaliteit bij dezelfde bitsnelheid.
* VP9 (VP9-videocodec): Open-source codec gebruikt door YouTube en andere services.
* AV1 (AOMedia-video 1): Een royaltyvrije, open-source codec die tot doel heeft VP9 en H.265 te verbeteren.
Dit is geen uitputtende lijst en sommige coderingsmethoden kunnen categorieën overlappen (een PDF kan bijvoorbeeld tekst, afbeeldingen en zelfs audio bevatten). De keuze van de codering hangt af van de specifieke behoeften van de toepassing, zoals bestandsgrootte, kwaliteit en compatibiliteit. |
