Lik- en verzorgingsgedrag (LG) bij rattenpups, vooral van hun moeders, heeft een diepgaande invloed op de ontwikkeling van hun hersenen en het daaropvolgende gedrag. Ratten die *hoge* niveaus van moederlijke LG ontvangen, vertonen significante verschillen vergeleken met ratten die *lage* niveaus ontvangen:
Hoge LG-pups:
* Verhoogde hippocampale glucocorticoïdreceptor-expressie: De hippocampus speelt een cruciale rol bij het leren, het geheugen en de stressreactie. Verhoogde glucocorticoïdereceptoren maken deze pups minder vatbaar voor de schadelijke effecten van stresshormonen (zoals cortisol). Dit leidt tot betere mechanismen om met stress om te gaan gedurende hun hele leven.
* Verhoogde neurogenese in de hippocampus: Dit betekent dat er meer nieuwe neuronen worden gegenereerd in de hippocampus, wat leidt tot verbeterde leer- en geheugenmogelijkheden.
* Veranderde expressie van genen die betrokken zijn bij neuronale ontwikkeling en synaptische plasticiteit: Dit resulteert in een efficiënter en aanpasbaar zenuwstelsel.
* Verminderde angst- en stressreactiviteit: Deze pups vertonen over het algemeen rustiger en minder angstig gedrag in stressvolle situaties.
* Betere cognitieve prestaties: Ze presteren beter op verschillende cognitieve taken, wat een verbeterd leervermogen en geheugen laat zien.
Lage LG-pups:
* Verminderde expressie van glucocorticoïdereceptoren in de hippocampus: Dit maakt hen kwetsbaarder voor de negatieve effecten van stress.
* Verminderde neurogenese in de hippocampus: Een verminderde productie van nieuwe neuronen schaadt het leren en het geheugen.
* Veranderde expressie van genen die betrokken zijn bij neuronale ontwikkeling en synaptische plasticiteit: Deze veranderingen leiden tot een minder aanpasbaar zenuwstelsel.
* Verhoogde angst- en stressreactiviteit: Ze vertonen verhoogde angst en zijn gevoeliger voor de schadelijke effecten van stress.
* Slechtere cognitieve prestaties: Ze presteren slechter op cognitieve taken.
Mechanisme:
Het mechanisme waarmee moederlijke LG de hersenen beïnvloedt, omvat epigenetische veranderingen. Dit betekent dat de omgeving (in dit geval de hoeveelheid likken en verzorgen) de genexpressie verandert *zonder* de DNA-sequentie zelf te veranderen. Specifiek wordt aangenomen dat DNA-methylatie en histonmodificatie de belangrijkste spelers zijn. Hoge LG leidt tot veranderingen in deze epigenetische kenmerken die de ontwikkeling van gezondere, veerkrachtigere hersenen bevorderen.
Het is cruciaal om te onthouden dat dit een vereenvoudigd overzicht is. Het onderzoek is complex en er zijn meerdere op elkaar inwerkende factoren betrokken. Hoewel moederlijke LG een krachtige invloed heeft, speelt genetica ook een belangrijke rol bij het vormgeven van de ontwikkeling en het gedrag van de hersenen. Bovendien beperken de effecten zich niet alleen tot de hippocampus; andere hersengebieden worden ook beïnvloed. |