Hier is een overzicht van de belangrijkste kenmerken:

* Bemiddeling: De referentiemonitor bevindt zich tussen het onderwerp en het object en onderschept elk toegangsverzoek. Het verleent of weigert niet rechtstreeks toegang tot het object zelf; in plaats daarvan raadpleegt het het beveiligingsbeleid om de juiste reactie te bepalen.

* Volledige bemiddeling: Dit is een cruciale vereiste. Elk toegangsverzoek moet, zonder uitzondering, worden gecontroleerd door de referentiemonitor. Elke maas in de wet brengt de veiligheid van het hele systeem in gevaar.

* Isolatie en fraudebestendig: De referentiemonitor zelf moet worden beschermd tegen ongeoorloofde wijziging of omzeiling. De code en gegevens moeten bestand zijn tegen manipulatie, waardoor de integriteit en betrouwbaarheid ervan wordt gewaarborgd.

* Verifieerbaarheid: Het beveiligingsbeleid dat door de referentiemonitor wordt afgedwongen, moet verifieerbaar zijn, wat betekent dat de juistheid ervan kan worden bevestigd door middel van formele methoden of rigoureuze tests. Dit helpt ervoor te zorgen dat de toegangscontrolemechanismen daadwerkelijk doen waarvoor ze bedoeld zijn.

Zie het als een uitsmijter in een nachtclub. De uitsmijter (referentiemonitor) controleert iedereen (onderwerpen) aan de hand van een lijst met toegestane gasten (veiligheidsbeleid) voordat ze de club kunnen betreden (objecten). Als iemand niet op de lijst staat, wordt hem de toegang geweigerd. Een goede uitsmijter (referentiemonitor) is altijd waakzaam en laat niemand de controle omzeilen.

Referentiemonitors zijn een fundamenteel concept in het Trust Computing Base (TCB)-ontwerp. Hoewel een perfecte, volledig fraudebestendige referentiemonitor theoretisch moeilijk te realiseren is, zijn de principes leidend bij het ontwerp en de implementatie van veilige systemen. Ze worden vaak geïmplementeerd als onderdeel van de beveiligingskernels van besturingssystemen of als speciale beveiligingsmodules.