Hier is een overzicht van de belangrijkste functies:

* Weergavebeheer: De X-server verwerkt tekenvensters, pictogrammen en tekst op het scherm. Het ontvangt instructies van clienttoepassingen (zoals uw webbrowser of teksteditor) over wat er moet worden weergegeven en waar.

* Invoerverwerking: Het beheert de invoer van apparaten zoals het toetsenbord en de muis en vertaalt deze invoer naar gebeurtenissen waarop clienttoepassingen kunnen reageren. Wanneer u bijvoorbeeld op een knop klikt, detecteert de X-server de klik en verzendt een 'knopdruk'-gebeurtenis naar de juiste toepassing.

* Communicatie met klantapplicaties: De X-server fungeert als een centraal communicatieknooppunt tussen applicaties en de hardware. Clienttoepassingen maken verbinding met de X-server en sturen deze opdrachten om dingen op het scherm te tekenen of te reageren op gebruikersinvoer. Deze communicatie vindt plaats via een netwerk, waardoor applicaties op een andere machine kunnen draaien dan het display. Dit is hoe X11 externe desktopverbindingen mogelijk maakt.

* Bronnenbeheer: Het beheert bronnen zoals lettertypen, kleuren en cursors, waardoor ze beschikbaar zijn voor clienttoepassingen.

In wezen is de X-server een displaymanager en invoerprocessor waarmee meerdere applicaties naast elkaar kunnen bestaan ​​en op het scherm kunnen communiceren zonder elkaar te hinderen. Het is een component op een laag niveau; Normaal gesproken heeft u er geen directe interactie mee, maar alle grafische toepassingen zijn ervan afhankelijk om te kunnen functioneren. Moderne systemen gebruiken vaak een vensterbeheerder (zoals GNOME, KDE of XFCE) bovenop de X-server om een ​​gebruiksvriendelijkere interface te bieden.

Hoewel X11 (de meest gebruikelijke implementatie van het X Window-systeem) nog steeds veel wordt gebruikt, vooral in Unix-achtige systemen, wordt het geleidelijk vervangen door nieuwere technologieën zoals Wayland, dat tot doel heeft enkele van de beperkingen en beveiligingsproblemen van X11 weg te nemen.