Dichotome sleutels worden vaak gepresenteerd als een reeks gepaarde uitspraken of vragen, waarbij elk paar twee opties biedt die met elkaar contrasteren. De gebruiker begint bij het eerste paar en selecteert de verklaring of optie die het organisme het beste beschrijft. Deze keuze leidt vervolgens tot het volgende paar uitspraken of vragen, waardoor de classificatie verder wordt verfijnd.

Het proces gaat door totdat de gebruiker een verklaring bereikt die het organisme op unieke wijze identificeert of in een specifieke taxonomische categorie plaatst. Elke stap in de sleutel helpt om opties die niet van toepassing zijn te elimineren en de gebruiker naar de juiste identificatie te leiden.

Dichotome sleutels worden veel gebruikt in verschillende gebieden van de biologie en taxonomie, zoals de plantkunde, de zoölogie en de microbiologie, om soorten te classificeren en te identificeren op basis van hun kenmerken en waarneembare eigenschappen. Ze zijn vooral nuttig voor het identificeren van organismen die niet gemakkelijk van elkaar te onderscheiden zijn door één enkel kenmerk of die veel vergelijkbare soorten hebben.

De eenvoud en logische structuur van dichotome sleutels maakt ze toegankelijk voor gebruikers met verschillende expertiseniveaus, waardoor een gestandaardiseerde en efficiënte identificatie van organismen mogelijk is. Ze worden vaak gebruikt in veldgidsen, identificatiehandleidingen en wetenschappelijke publicaties om nauwkeurige en consistente identificatie van soorten te vergemakkelijken.